Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand als zzp’er werkt maar feitelijk in een arbeidsrelatie staat die meer lijkt op een dienstverband (arbeidsovereenkomst). Dit betekent dat de zelfstandige niet echt zelfstandig werkt, maar eerder zoals een werknemer in dienst van de opdrachtgever (in dit geval de vereniging/organisatie) functioneert. Bij constatering van schijnzelfstandigheid kan de Belastingdienst ingrijpen. Vanaf 2025 wordt hier strikt op gecontroleerd, met mogelijke boetes en naheffingen als gevolg voor de vereniging

Voorbeeld  

Een leraar die uitsluitend lesgeeft bij één vereniging/organisatie, bepaalde roosters aanhoudt en instructies van de vereniging/organisatie opvolgt, kan door de Belastingdienst snel als werknemer worden gezien. Hierdoor kan de vereniging alsnog verplicht worden om sociale premies en loonheffingen af te dragen, met boetes als dit niet is gebeurd. 

Voor de vereniging/organisatie: Vanaf deze datum handhaaft de Belastingdienst strenger op schijnzelfstandigheid, wat betekent dat verenigingen en centra en tennis-/padelscholen boetes en naheffingen kunnen krijgen. Sociale premies en loonheffingen moeten met terugwerkende kracht worden betaald als blijkt dat er sprake is van een schijnconstructie. 

Voor de leraar: Herziening van hun zelfstandige status kan betekenen dat ze minder belastingvoordelen kunnen gebruiken, wat leidt tot een lagere netto beloning en mogelijk naheffingen. 

Dat zijn alle omstandigheden van het geval die in onderling verband bezien moeten worden, zoals in de keuzehulp van SZW genoemd: 

• De werkende bepaalt zelf hoe het werk wordt uitgevoerd en wat de werktijden zijn, niet de opdrachtgever. 

• Het gaat om een opdracht van kortere duur of een beperkt aantal uren per week. 

• De werkende voert geen werkzaamheden uit die ook door werknemers worden gedaan binnen de organisatie. 

• De werkende heeft specifieke kennis en ervaring die niet aanwezig is binnen de organisatie. 

• De werkende heeft de vrijheid om zich te laten vervangen en kan dat in de praktijk ook doen. 

• De werkende wordt op factuurbasis per uur of per opdracht betaald. Wanneer per uur wordt betaald, worden alleen de daadwerkelijk gewerkte uren betaald. Bij ziekte ontvangt de werkende niets. 

• De vergoeding voor het werk ligt duidelijk hoger dan wat binnen de sector normaal gesproken aan werknemers wordt betaald. 

• De werkende draagt ondernemersrisico en doet eigen investeringen voor het werk. Bijvoorbeeld omdat hij/zij zelf de materialen of apparaten voor het werk moet kopen. 

• De werkende gedraagt zich naar buiten toe als ondernemer. Bijvoorbeeld doordat hij/zij actief een website beheert en ook andere klussen uitvoert. 

• Er is een resultaatverplichting met de werkende afgesproken. 

Let op! Het zijn kenmerken. Voor werk dat als zzp’er gedaan kan worden hoeft niet altijd aan alle kenmerken voldaan te zijn. 

 

Bron: Keuzehulp SZW 

Ja, dat kan. De modelovereenkomsten voor de sport zijn op 14 oktober 2022 goedgekeurd en hebben een looptijd tot 14 oktober 2027. De Belastingdienst verlengt momenteel geen bestaande overeenkomsten meer. Als gevolg van een aangenomen motie heeft de Belastingdienst bevestigd dat alle bestaande overeenkomsten, zoals die in de sport, hun geldigheid tot hun einddatum behouden*. Dat betekent dat er voor de modelovereenkomsten voor de sport niets verandert tot 14 oktober 2027. De overheid werkt aan het wetsvoorstel Vbar, welke meer duidelijkheid moet geven over wanneer iemand als zzp’er wordt aangemerkt en wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Op dit wetsvoorstel is momenteel de nodige kritiek, omdat het juist niet duidelijker wordt.  

*Maar let op:  enkel gebruikmaken van de modelovereenkomst is dus onvoldoende voor de Belastingdienst om de arbeidsrelatie ook als een overeenkomst van opdracht te kwalificeren. Handhaven kan door de Belastingdienst ongeacht je een modelovereenkomst gebruikt, als de daadwerkelijke uitvoering anders is dan in de overeenkomst van opdracht is overeengekomen. Het geeft rechtszekerheid als je vastlegt wat je afspreekt en daarbij is het gebruik van de modelovereenkomsten aan te raden. Zorg er wel voor dat de daadwerkelijke uitvoering aansluit bij de voorwaarden van de overeenkomst van opdracht. Gebruik hiervoor de keuzehulp en doe de check.  

• Goedgekeurde modellen (sport) van de Belastingdienst kunnen nog worden gebruikt, maar geven geen garantie. Het gaat om de feitelijke uitvoering. 

• Vermijd een gezagsverhouding: Leg in het contract vast dat de leraar eigen methoden, werktijden en materialen kan kiezen. 

• Zich mag laten vervangen. 

• Omschrijf de opdracht specifiek en neutraal: Gebruik geen termen die de indruk wekken dat de leraar "in dienst" van de vereniging/organisatie werkt. Maak duidelijk onderscheid (ook in de uitvoering) tussen een zzp’er en een werknemer. 

• Honorarium en facturering: Zorg ervoor dat de leraar zelfstandig factureert. Ook een hogere beloning dan werknemers benadrukt de onafhankelijkheid die bij een zzp’er hoort (vanwege zijn ondernemingsrisico).  

Ja, dat kan zolang het verschil in de feitelijke uitvoering tussen een werknemer en zzp’er duidelijk anders is. Aan de hand van een aantal factoren kan je dat bepalen. Gebruik bijvoorbeeld de keuzehulp van de SZW als check. En ook het onderstaande beslisschema met uitleg kan hierbij helpen (zie vraag 5). Leg vast hoe dit onderscheid bij jouw organisatie/vereniging aanwezig is. Is dit onderscheid feitelijk beperkt of niet aanwezig, ga dan in gesprek met elkaar en/of laat je juridisch adviseren.  

Ja, de mogelijkheid bestaat dat de tennis- of padelschool of jouw vereniging als werkgever van de zzp’er wordt aangemerkt als er sprake is van schijnzelfstandigheid. Zorg ervoor dat de daadwerkelijke uitvoering van de opdracht te allen tijde aansluit bij de zzp kwalificatie en als die er niet was/is, ga hiervoor in gesprek met de leraar en/of de tennis-/padelschool om mogelijke oplossingen te zoeken. Controleer dit ook periodiek. Gebruik om vast te stellen en bij te sturen bijvoorbeeld de keuzehulp. 

Als je denkt dat je schijnzelfstandige bent, vul dan eerst de keuzehulp in. Geeft dit niet voldoende zekerheid dat je geen schijnzelfstandige bent, dan kan je advies vragen bij een juridisch adviseur of vakbond. Raadzaam om het gesprek aan te gaan met je opdrachtgever en te vragen om duidelijkere afspraken in het contract te maken en deze dan ook na te leven en/of het contract aan te passen/om te zetten. 

Een echte zelfstandige heeft meestal meerdere opdrachtgevers, draagt ondernemersrisico, bepaalt zelf hoe en wanneer hij werkt, en investeert in eigen middelen. Een schijnzelfstandige heeft vaak één opdrachtgever, werkt onder gezag en loopt weinig ondernemersrisico. Maar dit zijn maar enkele factoren, gebruik de keuzehulp om dit te bepalen, zie hiervoor vraag 3. 

Opdrachtgevers kunnen dit risico beperken door: 

• Gebruik te maken van goedgekeurde modelovereenkomsten. 

• De voorwaarden uit de modelovereenkomsten feitelijk zo uit te laten voeren. 

• Ervoor te zorgen dat de zzp’er duidelijk onderscheidend is van werknemers die hetzelfde werk doen als de zpp’er.  

• De zelfstandigheid van de zzp’er te waarborgen, zoals door werk te geven aan zzp’ers met meerdere opdrachtgevers. 

• Het vermijden van gezagsverhoudingen en de zzp’er zijn eigen werk- en tijdsindeling te laten bepalen. 

• Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Gebruik de keuzehulp om een beeld te krijgen of bij te sturen. 

Ga het gesprek aan met elkaar en kijk hoe je een andere invulling of oplossing kan vinden (zoals opdracht daadwerkelijk anders inrichten of arbeidsovereenkomst sluiten). Laat je juridisch adviseren.

Heldere afspraken, goed opgestelde contracten en een transparante werkwijze kunnen helpen om problemen met de Belastingdienst te voorkomen. Het is aan te raden om bij twijfel juridisch advies in te winnen en de zzp-constructie te laten toetsen op rechtmatigheid. Verenigingen kunnen gratis eerstelijns juridisch advies inwinnen via juridischezaken@knltb.nl. Leraren kunnen contact opnemen met ARAG Rechtsbijstand, via “even sparren”. Ga daarvoor naar je leraren-app.

• Keuzehulp - Voorkomen van schijnzelfstandigheid 
• Webmodule voor werkgevers: Beoordeling arbeidsrelatie - Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
• Handhaving belastingdienst op schijnzelfstandigheid per 1 januari 2025 en modelovereenkomsten Sport - Sportwerkgever
• Whitepaper - Schijnzelfstandigheid - Wet DBA.pdf  - Copyright, 2024 ZZP Nederland
• Voorkomen van schijnzelfstandigheid | Aanpak schijnconstructies | Rijksoverheid.nl